Για να κατεβάσετε τα θέματα των Αρχαίων Ελληνικών,  πατήστε :

 

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Μετάφραση:

Α.1.

Τι λοιπόν; Δεν είναι και αυτό φυσικό, είπα εγώ και δεν προέρχεται αναγκαστικά απ' όσα έχουν ειπωθεί ως τώρα, ότι δηλαδή ούτε οι απαίδευτοι και όσοι δεν γνώρισαν την αλήθεια θα μπορούσαν ποτέ να κυβερνήσουν ικανοποιητικά μια πόλη ούτε εκείνοι που αφήνονται ελεύθεροι να ασχολούνται ως το τέλος της ζωής τους με την παιδεία, οι πρώτοι επειδή δεν έχουν στη ζωή τους ένα στόχο, τον οποίο στοχεύοντας να πετύχουν πρέπει να κάνουν τα πάντα, όσα τυχόν κάνουν και στον ιδιωτικό και στο δημόσιο βίο, ενώ οι άλλοι γιατί με τη θέλησή τους, δε θα ριχτούν στα πρακτικά ζητήματα, επειδή νομίζουν ότι από ζωντανοί ακόμη, είναι εγκατεστημένοι στα Νησιά των Μακάρων;

Αλήθεια, είπε.

Δικό μας λοιπόν έργο των ιδρυτών της πόλης, είπα εγώ, είναι να αναγκάσουμε τις ικανότερες φύσεις να φτάσουν στο μάθημα που πριν αναγνωρίσαμε ότι είναι το ανώτερο, δηλαδή να δουν το αγαθό και να ανέβουν εκείνη την ανηφορική οδό και αφού ανεβούν και δουν αρκετά, να μην τους επιτρέπουμε αυτό που τώρα επιτρέπεται.

 

Β.1.α.

Ἐν παιδεία: Αρχικά η λέξη σημαίνει αυτό που πρέπει να μάθει το παιδί ή ακόμη και την ανατροφή ή τη διαπαιδαγώγησή του. Ήδη όμως από τον 5ο αιώνα ως όρος της παιδαγωγικής δηλώνει τη γενική καλλιέργεια, σωματική και πνευματική, που αποτελεί προνόμιο μόνο του ανθρώπου, γι' αυτό άλλωστε και στα λατινικά αποδίδεται με τον όρο "humanitas".

Για τον Πλάτωνα παιδεία είναι η στροφή της ψυχής προς την Ιδέα του Αγαθού, η δύσκολη πορεία από την άγνοια στη γνώση. Σε άλλο σημείο της "Πολιτείας" ο Πλάτων αναφέρει ότι η Παιδεία παρέχεται για το σώμα με τη γυμναστική και για την ψυχή με τη μουσική. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι η παιδεία έχει μεγάλη σημασία για το φιλόσοφο και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, για να λειτουργήσει σωστά η πολιτεία. Ένας πεπαιδευμένος ηγέτης μπορεί να καθοδηγήσει σωστά τους πολίτες και να συμβάλει στην απονομή της δικαιοσύνης και στην κατάκτηση της ευτυχίας. Ένας πεπαιδευμένος πολίτης από την άλλη μπορεί με τη σωστή καθοδήγηση να μάθει να τηρεί τους νόμους, να δείχνει σεβασμό και να συνεργάζεται εποικοδομητικά.

 

Β.1.β.

"ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν"

Το περιεχόμενο της φράσης αυτής του κειμένου είναι συμβολικό. Δεν ξεχνάμε πως στο σημείο αυτό του Πλατωνικού διαλόγου παρουσιάστηκε από το Σωκράτη η αλληγορία του Σπηλαίου. Σύμφωνα με το περιεχόμενο αυτής της αλληγορίας υπάρχει μια σπηλιά μέσα στην οποία ζουν από παιδιά οι δεσμώτες, οι οποίοι είναι αλυσοδεμένοι και ζουν στο σκοτάδι στην άγνοια, στο ψέμα. Οι δεσμώτες που βρίσκονται στο κάτω μέρος της σπηλιάς πρέπει να σπάσουν τα δεσμά τους και να ανέβουν μια ανηφορική οδό (ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν) η οποία θα οδηγήσει στον κόσμο τον αληθινό, στον κόσμο του φωτός και του Αγαθού.

Η ανάβαση του απελευθερωμένου δεσμώτη δεν είναι εύκολη και απλή υπόθεση, απαιτεί αγώνα και αυτό το διαπιστώνει κανείς από την επανάληψη των ομόρριζων λέξεων, ἀναβῆναι -ἀνάβασιν -ἀναβάντες. Η κοπιαστική αυτή ανοδική πορεία συμβολίζει τον αγώνα του ανθρώπου για την κατάκτηση της γνώσης, της αλήθειας, του Αγαθού. Είναι ο αγώνας που θα τον λυτρώσει από τα δεσμά, τα οποία συμβολίζουν την άγνοια, την αμάθεια, το σκότος και τις λανθασμένες εντυπώσεις. Η ανάβαση αυτή είναι επίσης η πορεία του ανθρώπου από τον υλικό κόσμο, στον κόσμο των Ιδεών, η πορεία που θα έχει ως αποτέλεσμα όχι απλά τη γνώση, αλλά και τη διαμόρφωση του ήθους του και τη μετάβαση από τον δεσμώτη στον φιλόσοφο. Η ανάβαση αυτή επιτυγχάνεται με την παιδεία, την απαραίτητη προϋπόθεση σύμφωνα με τον Πλάτωνα και το Σωκράτη για την κατάκτηση και της γνώσης αλλά και του Αγαθού.

Αγαθόν για τον Πλάτωνα είναι η ανώτερη γνώση που οδηγεί στην βαθύτερη κατανόηση της ουσίας των πραγμάτων, επίσης είναι το είναι και ό,τι το διατηρεί, η τάξη, ο κόσμος και η ενότητα που διαπερνά και συνέχει την πολλαπλότητα, αλλά και ότι παρέχει την αλήθεια και την επιστήμη. Τέλος το Αγαθόν ταυτίζεται με την ύψιστη αρχή και την πηγή του όντος και της γνώσης.

Το Αγαθό αυτό αν και φαίνεται πως είναι εφικτό και προσβάσιμο για όλους, σύμφωνα με τον Πλάτωνα δεν είναι όλοι οι άνθρωποι εξίσου προικισμένοι, για να φτάσουν στη θέαση του Αγαθού, στο ίδιο σημείο γνώσης και αρετής. Άρα για τον Πλάτωνα δεν είναι όλοι κατάλληλοι για την ανάληψη της εξουσίας, εφόσον υπάρχουν κι αυτοί που δεν προικίστηκαν με οξύνοια, ψυχικές δυνάμεις (φιλοπονία), αλλά και δεν καλλιεργήθηκαν με την παιδεία.

 

Β.2.

Με βάση το κείμενο που δόθηκε ο Πλάτων θεωρεί πως στην εποχή του δεν υπάρχουν κατάλληλοι άνθρωποι να αναλάβουν την πολιτική διακυβέρνηση της πόλης. Τους ανθρώπους αυτούς τους διακρίνει σε δύο κατηγορίες, οι μεν πρώτοι είναι οι ακατάλληλοι, ενώ οι δεύτεροι είναι απρόθυμοι.

Οι πρώτοι είναι ανίκανοι και ακατάλληλοι να κυβερνήσουν, γιατί είναι ἀπαίδευτοι καὶ ἄπειροι ἀληθείας. Δεν γνωρίζουν οι ίδιοι την αλήθεια, αφού δε μορφώθηκαν και δεν έφτασαν στην ανώτερη γνώση και στη βαθύτερη κατανόηση της ουσίας των πραγμάτων, επομένως δεν είναι σε θέση να πάρουν σωστές αποφάσεις για την πόλη τους. Αυτοί, επίσης, δεν έχουν ένα συγκεκριμένο και υψηλό στόχο στη ζωή τους, ώστε να πράττουν ανάλογα και να είναι αφοσιωμένοι στο συμφέρον της πόλης τους. Αντίθετα κινούνται στις πολιτικές τους πράξεις και αποφάσεις βάσει του προσωπικού του συμφέροντος, της αυτοπροβολής, της ματαιοδοξίας, της εκδικητικότητας και άλλων παρόμοιων χαμηλών κινήτρων. Στην κατηγορία αυτή ο Πλάτων εντάσσει και τους πολιτικούς ηγέτες της εποχής του χωρίς να εξαιρεί τον Περικλή ή το Θεμιστοκλή, γιατί κατά τη γνώμη του είναι κι αυτοί υπεύθυνοι για την καταστροφή της Αθήνας, αφού φρόντισαν περισσότερο για την υλική (στρατιωτική και οικονομική) ανάπτυξη της πόλης και λιγότερο για τη δικαιοσύνη και την πνευματική ζωή των πολιτών.

Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τους πεπαιδευμένους, οι οποίοι, αν και έχουν τα κατάλληλα προσόντα, είναι απρόθυμοι να κυβερνήσουν τις πόλεις τους, γιατί ζουν στον μακάριο κόσμο των πνευματικών τους ενασχολήσεων. Για ποικίλους λόγους αποφεύγουν την ενασχόληση με τα πολιτικά, με αποτέλεσμα να στερούν την πόλη τους και τους συμπολίτες τους από τα φώτα τους, κατά συνέπεια από τις σωστές υπηρεσίες και τέλος από τη σωστή διακυβέρνηση που μόνο αυτοί θα μπορούσαν να προσφέρουν. Η απροθυμία τους φαίνεται με τη διπλή άρνηση: "μὴ ἔθέλειν..., μὴ μετέχειν...".

Ο Πλάτων είναι ιδιαίτερα καυστικός με την κατηγορία αυτή των πολιτών, βλέπουμε να τους ειρωνεύεται λέγοντας πως μοιάζουν σα να βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου, δηλαδή σαν να εγκαταστάθηκαν από ζωντανοί ακόμη στα νησιά των Μακάρων. Τα νησιά αυτά σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες της αρχαιότητας βρίσκονται πέρα από τις στήλες του Ηρακλέους, στο ρεύμα του Ωκεανού. Εκεί ζούσαν οι ήρωες, οι άνθρωποι της χρυσής εποχής ( η πρώτη γενιά του ανθρωπίνου γένους) καθώς και οι ευσεβείς. Και οι πεπαιδευμένοι της εποχής του μοιάζουν σαν να ζουν στα νησιά αυτά που συμβολίζουν τον Παράδεισο της Χριστιανικής θρησκείας.

Για τον Σωκράτη –Πλάτωνα αυτή η στάση των πεπαιδευμένων είναι ανεπίτρεπτη. Οι φιλόσοφοι μπορεί να προτιμούν τον γαλήνιο κόσμο των πνευματικών τους ενασχολήσεων και να θέλουν να αποφύγουν τον ταραχώδη κόσμο την πολιτικής που συχνά είναι συνυφασμένος με τη διαφθορά, αλλά και τον κίνδυνο. Οι φιλόσοφοι όμως οφείλουν να ξεφύγουν από αυτήν την αδράνεια και να αναλάβουν το χρέος τους, για τον Πλάτωνα χρέος των φιλοσόφων είναι η ανάληψη της εξουσίας, ένα θέμα επείγουσας σημασίας, εφόσον είναι οι μόνοι που μπορούν να βγάλουν την πόλη από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται.

 

Β.3.

Οι κηφήνες συνεχώς πληθύνονται, επειδή οι ολιγαρχικοί ευνοούν την κατασπατάληση της πατρικής περιουσίας των απόρων για να πλουτίζουν οι ίδιοι ακόμη πιο πολύ. Όταν οι κηφήνες συνειδητοποιήσουν τη δύναμή τους, ανατρέπουν την ολιγαρχία και εγκαθιστούν ένα ανάπηρο πολίτευμα, τη Δημοκρατία. Εδώ επιτρέπονται τα πάντα' ο καθένας πράττει και λέγει ό,τι θέλει και ζει όπως θέλει. Τα αξιώματα μοιράζονται με κλήρο ώστε να δίνεται η εντύπωση ότι οι πολίτες είναι ίσοι. Οι δάσκαλοι φοβούνται και κολακεύουν τους μαθητές, οι γέροντες συμπεριφέρονται σαν να είναι νέοι, ακόμη και τα ζώα ωθούν έξω από τον δρόμο τους τους ανθρώπους!

Η άμετρη ελευθερία της Δημοκρατίας οδηγεί στην αναρχία. Μέσα στην πόλη δημιουργείται πόλωση. Από τη μια είναι οι άπληστοι ολιγαρχικοί και από την άλλη οι άκεντροι κηφήνες (οι πτωχοί) που έχουν ωστόσο ως προστάτες τους κηφήνες με κεντρί. Όταν λοιπόν ο κακούργος κηφήνας αναλάβει με τη βοήθεια του Δήμου την εξουσία εγκαθιστά την Τυραννίδα. Ως τύραννος πια λησμονεί τις υποσχέσεις που είχε δώσει στους πτωχούς για την αναδιανομή του πλούτου, κηρύσσει πολέμους για να αποσπά τον λαό από τα προβλήματά του και καταδιώκει τους επιφανείς πολίτες. Για να προστατευθεί από τους αγανακτισμένους και ελευθερόφρονες συγκροτεί σωματοφυλακή από απελεύθερους. Ο τυραννικός άνθρωπος περιτριγυρίζεται από σμήνος ηδονών, κλέπτει, συκοφαντεί και διαπράττει κάθε είδους ανοσιούργημα.

 

Β.4.

Απόρρητος: προειρημένων

Ντροπαλός: ἐπιτροπεῦσαι

Αντιβιοτικό: βίῳ, ζῶντες

Αποχή: ἔχουσιν

Δυσπραγία: πράττειν

Μονοκατοικία: ἀπῳκίσθαι, οἰκιστῶν

Προφήτης: ἔφαμεν

Είδωλο: ἰδεῖν, ἴδωσι

Βάθρο: ἀναβῆναι, ἀνάβασιν, ἀναβάντες

Ανυπόμονος: καταμένειν

 

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Γ.1.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Εκείνοι λοιπόν σιωπηλά έπαιρναν το δείπνο τους (δειπνούσαν) σαν να είχε αυτό διαταχθεί σε αυτούς από κάποιον ισχυρότερο (ανώτερο)' Ο Φίλιππος λοιπόν, ο γελωτοποιός, αφού χτύπησε την πόρτα, είπε στον υπηρέτη (θυρωρό ή σ' αυτόν που έτρεξε να ανοίξει) να ανακοινώσει ποιος είναι και για ποιο λόγο ήθελε να μπει μέσα στο σπίτι και είπε επίσης ότι είναι παρών (παρουσιάστηκε) αφού είχε μαζί του όλα τα απαραίτητα ώστε να δειπνήσει σε ξένο σπίτι και είπε ακόμα ότι ο νεαρός (ακόλουθος ή υπηρέτης) υπέφερε πολύ (ένιωθε πολύ άσχημα) επειδή δεν έφερε τίποτα και επειδή είναι νηστικός. Ο Καλλίας λοιπόν, αφού άκουσε αυτά, είπε: Αλλ' όμως, άνδρες, είναι ντροπή να ζηλεύει κανείς τη στέγη (ή να αρνείται κανείς τη στέγη)' Ας μπει μέσα λοιπόν. Και παράλληλα έστρεψε το βλέμμα του στον Αυτόλυκο εξετάζοντας (παρατηρώντας) φανερά τι φάνηκε σε εκείνον πως είναι το αστείο (ή ότι είναι το αστείο).

 

Γ.2.

Κρείττονος: τὰς κρείττονας, κρείττους

ὅτι: οὖτινος, ὅτου

ἔφη: φαίη

πάντα: πᾶσι

φέρειν: ἐνεγκεῖν

ταῦτα: αὗται

ἄνδρες: ἄνερ

αἰσχρόν: αἰσχίονι

εἰσίτω: εἴσιθι

δόξειε: ἔδοξε

 

Γ.3.α.

Αὐτοῖς: αντικείμενο στη μετοχή ἐπιτεταγμένον

τῷ ὑπακούσαντι: έναρθρη επιθετική μετοχή ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα εἶπε

διὰ τὸ φέρειν: εμπρόθετο – έναρθρο απαρέμφατο ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αναγκαστικού αιτίου στο απαρέμφατο πιέζεσθαι.

ἀνάριστον: κατηγορούμενο στο υποκείμενο τὸν παῖδα μέσω του συνδετικού τύπου εἶναι.

Φθονήσαι: άναρθρο τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση αἰσχρὸν ἐστί.

Ἐκείνῳ: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο ρήμα δόξειε.

 

Γ.3.β.

Εἰσάγγειλον τίς ἐστί (ή τίς εἰμί.)


                                                                   Επιμέλεια Απάντήσεων:

Μαζοκοπάκη Εύα

Κουινέλη Πέρσα

Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων 2011