ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ’ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ (3)
Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα: Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremο discrimine quondam fuisse!
…
Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent.
…
Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. Cum illa respondisset «ego, pater, cana esse malo», mendacium illi pater obiecit: «Νon dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times ne istae te calvam faciant?».
Μονάδες 40
Παρατηρήσεις
Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
prope: τον υπερθετικό βαθμό
opibus: την ονομαστική πληθυντικού αριθμού
nimia: τον αντίστοιχο τύπο στο συγκριτικό βαθμό
neminem: τη γενική ενικού αριθμού
ipsi: τη δοτική ενικού αριθμού στι θηλυκό γένος
extremo: τον αντίστοιχο τύπο στο θετικό βαθμό
discrimine: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού
nobili genere: την ονομαστική πληθυντικού αριθμού
exercitui: την αφαιρετική πληθυντικού αριθμού
omnes: την αφαιρετική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος
illa: την ονομαστική ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
pater: τη γενική πληθυντικού αριθμού
istae: τη γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος
te: τη δοτική πληθυντικού αριθμού στο γ’ πρόσωπο
Μονάδες 15
Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
habemus: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή
cavete: το σουπίνο και στους δύο τύπους
tutamini: τις μετοχές όλων των χρόνων στην αιτιατική ενικού του αρσενικού γένους
nolite: το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού
deponite: το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής παρακειμένου στην ίδια φωνή
natus: το απαρέμφατο του ενεστώτα
abiret: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα
edixit: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
abstinerent: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
mallet: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα
obiecit: το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη φωνή
faciant: τον αντίστοιχο τύπο στην άλλη φωνή.
Μονάδες 15
Γ1α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων:
opibus, vobis, neminem, patriae (το 1ο του κειμένου), fuisse, bello, genere, aliquot, cana, illi, te
Μονάδες 11
Γ1β. “itaque cavete periculum”: να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται η απαγόρρευση και με τους δύο τρόπους
Μονάδες 4
Γ2α. “quin calva esse nolis”: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1), να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής (μονάδα 1), να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς της (μονάδα 1)
Μονάδες 4
Γ2β. Να μετατρέψετε:
– τη μετοχή στη φράση “T. Manlius consul natus…” σε ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση (μονάδες 2)
– τη δευτερεύουσα πρόταση “is cum aliquando castris abiret” σε μετοχή (μονάδες 2)
Μονάδες 4
Γ2γ. “Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva”: να μετατρέψετε την πλάγια ερωτηματική πρόταση της περιόδου σε ευθεία ερώτηση με όλους τους δυνατούς τρόπους ως προς την εισαγωγή.
Μονάδες 7
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α1.
Κείμενο 25: Τόσο κοντά στα τείχη έχουμε τον εχθρό! Φυλαχτείτε λοιπόν από τον κίνδυνο, προστατεύστε την πατρίδα. Μην έχετε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της πόλης. Να αποβάλλετε την αυτοπεποίθηση, που είναι υπερβολική σε εσάς. Μην πιστέψετε ότι κανένας θα φροντίσει για την πατρίδα, αν εσείς οι ίδιοι δεν φροντίσετε για την πατρίδα. Θυμηθείτε ότι κάποτε η πολιτεία (μας) βρέθηκε στον έσχατο κίνδυνο.
Κείμενο 31: Στο Λατινικό πόλεμο ο ύπατος Τίτος Μάνλιος που καταγόταν από αριστοκρατική γενιά είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων. Όταν αυτός κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε να απέχουν όλοι από τη μάχη.
Κείμενο 47: Τότε ρώτησε την κόρη αν έπειτα από μερικά χρόνια προτιμά να είναι ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν απάντησε εκείνη «εγώ προτιμώ, πατέρα, να είμαι ασπρομάλλα» σε εκείνη πρόβαλε ο πατέρας το ψεύτικο επιχείρημα. «Δεν αμφιβάλλω πως δε θέλεις να είσαι φαλακρή. Γιατί λοιπόν δε φοβάσαι μήπως αυτές εδώ σε κάνουν φαλακρή;»
Β1. Prope: proxime
Opibus: opes
Nimia: magis nimia
Neminem: nullius
Ipsi: ipsi
Extremo: extero
Discrimine: discrimina
Nobili genere: nobilia genera
Exercitui: exercitibus
Omnes: omni
Illa: illud
Pater: patrum
Istae: istarum
Te: sibi
B2. Habemus: habento
Cavete: cautum – cautu
Tutamini: Ενεστώτας: tutantem/ Μέλλοντας: tutaturum/ Παρακείμενος: tutatum
Nolite: nolles
Deponite: deposuerit
Natus: nasci
Abiret: abibunt
Edixit: edic
Abstinerent: abstineant
Mallet: mavultis
Obiecit: obicereris
Faciant: fiant
Γ1α.
opibus: αφαιρετική οργανική του μέσου στο confidere
Vobis: δοτική προσωπική κτητική στο est
Neminem: υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου consulturum esse
Patriae: δοτική χαριστική ή αντικείμενο στο consulturum esse
Fuisse: ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο mementote
Bello: αφαιρετική του χρόνου στο ρήμα praefuit
Genere: αφαιρετική της καταγωγής στη μετοχή natus
Aliquot: επιθετικός προσδιορισμός στο annos ως ονοματικός ομοιόπτωτος
Cana: κατηγορούμενο στο ego μέσω του συνδετικού esse
Illi: έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα obiecit
Te: αντικείμενο στο ρήμα faciant
Γ1β. nolite cavere periculum
Ne caveritis periculum
Γ2α.
Δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quin ως αντικείμενο στο non dubido, εισάγεται με τον σύνδεσμο quin, εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις του quin, γιατί το περιεχόμενό τους εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος (της κύριας) Ενεστώτα nolis γιατί σύμφωνα με τον κανόνα της ακολουθίας των χρόνων εξαρτάται από το ρήμα non dubido που είναι αρκτικού χρόνου και αναφέρεται στο παρόν – μέλλον (ιδιομορφία – συγχρονισμός κύριας και δευτερεύουσας)
Γ2β.
– qui natus erat/ est
– Is aliquando castris abiens
Γ2γ.
– Filia, utrum post aliquot annos cana esse mavis an calva?
– Filia ne post aliquot annos cana esse mavis an calva? (γιατί δεν γνωρίζουμε την απάντηση)
– Filia post aliquot annos cana esse mavis an calva? (χωρίς μόριο εισαγωγής για λόγους έμφασης)
[- Filia num post aliquot annos cana esse mavis an calva? (όταν η απάντηση είναι αρνητική)
– Filia nonne post aliquot annos cana esse mavis an calva? (όταν η απάντηση είναι καταφατική)]
Επιμέλεια Απαντήσεων: Μουντάκη Ρίτα
Παπαδογιωργάκη Νικολίτσα